Πότε μπορεί να είναι επικίνδυνο το ροχαλητό και να απειλεί ακόμη και τη ζωή μας; Το ροχαλητό αρκετά συχνά δεν είναι επικίνδυνο για την υγεία μας, παρά μόνο ενοχλητικό για τον σύντροφό μας, όμως σε κάποιες περιπτώσεις χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, γιατί μπορεί να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Σε περίπτωση που το ροχαλητόσυνοδεύεται από διακοπή της ανάσας κατά τη  διάρκεια του ύπνου, πρέπει να υποπτευθούμε το ενδεχόμενο να συμβαίνουν επεισόδια υπνικής άπνοιας - υπνική άπνοια είναι η διακοπή της αναπνοής και κατά συνέπεια της οξυγόνωσης, που κρατάει τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα, στη διάρκεια του ύπνου.
Ποια σημάδια πρέπει να προσέξουμε στον σύντροφο μας, προκειμένου να ανησυχήσουμε για το ενδεχόμενο να πάσχει από το σύνδρομο υπνικής άπνοιας (ΣΥΑ); H υπνική άπνοια είναι ιδιαίτερα ύπουλη πάθηση, καθώς, αυτός που την εμφανίζει, σπανίως την αντιλαμβάνεται. Πολλές φορές αυτός που θορυβείται πρώτος είναι ο σύντροφος του πάσχοντος, που κοιμάται μαζί του τη νύχτα.
Σε περίπτωση, λοιπόν, που δούμε τον σύντροφό μας στη διάρκεια του ύπνου του να πετάγεται απότομα, εμφανίζοντας νυχτερινή αφύπνιση με αίσθημα ασφυξίας, τότε καλό είναι να αναζητήσουμε βοήθεια ειδικού ΩΡΛ ή να προγραμματίσουμε να υποβληθεί σε μελέτη ύπνου. Επίσης, κάτι άλλο που θα πρέπει να μας ανησυχήσει είναι, όταν ο συντροφός μας διακόπτει εντελώς το ροχαλητό του και σταματάει ακόμη και να αναπνέει, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα.
Επειδή το σύνδρομο υπνικής άπνοιας συνοδεύεται από συγκεκριμένα συμπτώματα, πρέπει να ανησυχήσουμε ιδιάιτερα σε περίπτωση που ο σύντροφός μας εμφανίσει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: νυκτερινές αφυπνίσεις με αίσθημα ασφυξίας, νυκτερινή εφίδρωση, κακοδιαθεσία, πρωινή εξάντληση και υπνηλία, ευερεθιστότητα,  διαταραχές της συγκέντρωσης και προσοχής, πτώση της αποδοτικότητας στην εργασία, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), νυκτερινή ενούρηση, πτώση της σεξουαλικής διάθεσης, μείωση των επιπέδων οξυγόνου του αίματος, καθώς και καρδιαγγειακές επιπλοκές, όπως  αρτηριακή υπέρταση, αρρυθμίες, βραδυκαρδίες ή ταχυκαρδίες.
Άλλο ένα σημάδι ύποπτο ότι συμβαίνουν άπνοιες είναι το πολύ δυνατό ροχαλητό. Έχει διαπιστωθεί ότι, όταν η ένταση του ροχαλητού υπερβαίνει τα 70 ντεσιμπέλ, τότε αυτό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι ότι μπορεί να συνοδεύεται από επεισόδια άπνοιας. Επιπλέον εάν ο/η σύντροφός μας παρουσιάζει συχνά υπνηλία αμέσως μετά το φαγητό ή κινδυνεύει να τον πάρει ο ύπνος στη μέση μιας ταινίας  ή βλέποντας τηλεόραση στην πολυθρόνα ή στον καναπέ ή, ακόμη χειρότερα, πάνω στο τιμόνι στη διαρκεια της οδήγησης, τότε αυτά τα σημάδια θα πρέπει να μας προειδοποιήσουν, ώστε να υποπτευθούμε το ενδεχόμενο να πάσχει από υπνική άπνοια και να απευθυνθούμε το συντομότερο δυνατό σε ένα ειδικό ή να προγραμματίσουμε για τον άνθρωπό μας μία μελέτη ύπνου. Το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας μπορεί να γίνει πολύ  επικίνδυνο και απειλητικό για τη ζωή του πάσχοντος. Γι' αυτόν τον λόγο, δεν πρέπει καθόλου να καθυστερήσει η διάγνωση και η θεραπεία του.
Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου υπνικής άπνοιας; Διενεργείται Πολυσωματοκαταγραφική Μελέτη Ύπνου, στη διάρκεια της οποίας ο ασθενής, την ώρα που κοιμάται, υποβάλλεται σε αξιολόγηση τω ακόλουθων παραμέτρων: ένταση ροχαλητού, αριθμός απνοιών ανά ώρα ύπνου (δείκτης ΑΗΙ) και διάρκεια επεισοδίων άπνοιας, καταγραφή αφυπνίσεων, φάσεις του ύπνου, κορεσμός οξυγόνου αίματος, ηλεκτοκαρδογράφημα κτλ. Ακολούθως, εάν διαπιστωθούν επεισόδια άπνοιας πάνω από το επιτρεπόμενο όριο (15 ΑΗΙ), τότε υποβάλλεται ο εξεταζόμενος σε νέα μελέτη ύπνου, με τη βοήθεια ειδικής συσκευής θετικής πίεσης αεραγωγού ΡΑΡ (Ρositive Αirway Ρressure), προκειμένου να αξιολογηθεί η θεραπευτική της χρησιμότητα.
Εναλλακτικά, μπορεί  ο ασθενής να υποβληθεί στο σπίτι του σε ψηφιακή ηχητική καταγραφή του ύπνου με ειδικό ψηφιακό κασετόφωνο snore-check. Αυτή η ψηφιακή ανάλυση όλης της διαρκείας του ύπνου προσφέρει χρήσιμα στοιχεία για την ένταση του ροχαλητού, τον αριθμό και τη διάρκεια των απνοιών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως screening- test, προκειμένου ο ασθενής να υποβληθεί  σε πλήρη μελέτη ύπνου. 
Πώς γίνεται εύκολα η διάγνωση των αιτίων της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου στο ιατρείο με τη βοήθεια της βιντεο-ρινο-λαρυγγοσκόπησης; Η εξέταση για να βρεθούν τα ανατομικά αίτια της άπνοιας ή του ροχαλητού γίνεται εύκολα γρήγορα  και ανώδυνα σε εξειδικευμένο ΩΡΛ ιατρείο και απαιτεί μόνο μια ήπια τοπική αναισθησία με τοποθέτηση τεμαχίου βάμβακος, εμποτισμένου με ξυλοκαΐνη μέσα στο ρουθούνι. Η βιντεοκάμερα μεγάλης ευκρίνειας και υψηλής ανάλυσης αναγνωρίζει με μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια όλα τα ανατομικά εμπόδια, που προκαλούν δυσκολία στη ροή του αέρα και άρα άπνοια και ροχαλητό, είτε αυτά βρίσκονται μέσα στη μύτη - σκολίωση διαφράγματος, κόγχες, κρεατάκια, πολύποδες - είτε στον φάρυγγα - μεγάλες αμυγδαλές, μακρυά  σταφυλή, χαμηλή υπερώα, στενές καμάρες.
Η βιντεο-ρινο-λαρυγγοσκόπηση με εύκαμπτο ενδοσκόπιο μπορεί να συνδυαστεί με τη δοκιμασία μέγιστης εισπνευστικής προσπάθειας (Δοκιμασία Muller), η οποία δίνει περισσότερες πληροφορίες για τα επίπεδα της απόφραξης του ανώτερου αεραγωγού, καθώς ιδιαίτερα σε σοβαρά αποφρακτικά απνοϊκά σύνδρομα υπάρχουν περισσότερα επίπεδα απόφραξης. Όταν, μάλιστα, υπάρχει απόφραξη στο επίπεδο της επιγλωττίδας (ευκίνητη ή ωοειδής επιγλωττίδα) ή στο επίπεδο του λάρυγγα (μη εμφανής κατά την εγρήγορση λαρυγγομαλακία) και σε περιπτώσεις αποτυχίας των συνήθων θεραπευτικών πρακτικών, τότε έχει ένδειξη η ενδοσκόπηση ύπνου - Drug Induced Sleep Endoscopy (DISE). H εξέταση  αυτή πρέπει να γίνεται σε ειδικό κέντρο με υποβοηθούμενη αναισθησία, που δημιουργεί συνθήκες προσομοίωσης ύπνου.
Ποια είναι η σύγχρονη θεραπεία της υπνικής άπνοιας; Πώς λειτουργούν οι υπέρηχοι; Τι πλεονεκτήματα παρουσιάζουν; Οι χειρουργικοί υπέρηχοι λειτουργούν με ενέργεια και στη ουσία είναι ταλαντώσεις πολύ υψηλών συχνοτήτων, που παράγονται από μία γεννήτρια και μεταφέρονται μέσω ενός ειδικού κυματοδηγού στο κοπτικό όργανο του υπερήχου, το οποίο διορθώνει το ανατομικο εμπόδιο, που είναι υπεύθυνο για τη στένωση του αεραγωγού και κατά συνέπεια για την άπνοια ή το ροχαλητό. Χάρη στις ταλαντώσεις πολύ υψηλών συχνοτήτων  δημιουργείται τέλεια αποστείρωση στο χειρουργικό πεδίο, ενώ, καυτηριάζοντας όλα τα μικρά αγγεία, δεν προκαλείται καθόλου αιμορραγία. Εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας, που δουλεύουν οι υπέρηχοι, μειώνουν κατά πολύ τον χειρουργικό χρόνο. Επίσης, λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας, στην οποία λειτουργούν δεν προκαλούνται καθόλου εγκαύματα στους ιστούς. Αυτό έχει ως συνέπεια το μικρότερο χρόνο ανάρρωσης και αποθεραπείας του ασθενούς, ο οποίος, μάλιστα, μπορεί να πάει στο σπίτι του μετά από λίγες ώρες. Η όλη διαδικασία μπορεί να γίνει σε ειδικό κέντρο, με μια ήπια γενική αναισθησία ή μέθη.
* Δρ. Ηλίας Φωτόπουλος, MD, PhD Χειρουργός – ΩΡΛ, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (www.drfotopoulos.gr)