Η υπνική άπνοια είναι μια σύγχρονη νοσολογική οντότητα που προσβάλλει σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Η υπνική άπνοια είναι μια πολύ ύπουλη πάθηση, γιατί αυτός που πάσχει συνήθως δεν το γνωρίζει και ευαισθητοποιείται από τους οικείους  ή το σύντροφό του.
Ορισμός: Οποιαδήποτε διακοπή της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου που διαρκεί πάνω από 10 δευτερόλεπτα θεωρείται παθολογική υπνική άπνοια. Όταν έχουμε πάνω από 10  επεισόδια άπνοιας σε μία ώρα ύπνου , τότε μιλάμε για Σύνδρομο Υπνικής άπνοιας.
Υπάρχουν 3 είδη άπνοιας:1).Η κεντρική, που οφείλεται σε βλάβη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος-2)Η αποφρακτική (O.S.A) που οφείλεται σε απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού και 3)Η μικτή: συνδυάζει την κεντρική και την αποφρακτική άπνοια.
Το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας (Obstructive Sleep Apnea) οφείλεται στην απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού εξαιτίας της σύμπτωσης των τοιχωμάτων της μαλθακής υπερώας και του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Φυσιολογικά ο αεραγωγός διατηρείται ανοικτός χάρη στην επενέργεια του μυικού τόνου των μυών της σταφυλής και του φάρυγγα, κατά τη διάρκεια όμως του ύπνου ο μυικός τόνος χαλαρώνει, με συνέπεια τη σύμπτωση των τοιχωμάτων και την απόφραξη του αεραγωγού σε ασθενείς με υπάρχον ανατομικό πρόβλημα. Συνοδεύεται σχεδόν πάντα από έντονο ροχαλητό.
Ποιά τα αίτια αποφρακτικής υπνικής άπνοιας;
Τα συνηθέστερα ανατομικά εμπόδια που είναι υπεύθυνα για τη στένωση του αεραγωγού προδιαθέτοντας στην εμφάνιση του ροχαλητού και της άπνοιας είναι η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος , η υπερτροφία των κάτω ρινικών κογχών, οι υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), οι υπερμεγέθεις αμυγδαλές και κυρίως  η υπερτροφική σταφυλή και οι στενές καμάρες της υπερώας.
   Σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία, ο κοντός και παχύς λαιμός, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ πριν τον ύπνο, τα βαρειά γεύματα λίγη ώρα πριν την κατάκλιση, η ύπτια θέση του σώματος στη διάρκεια του ύπνου και η κατανάλωση ηρεμιστικών ,αντικαταθλιπτικών ή υπνωτικών ουσιών, ακόμα και ο διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός κ.α
Είναι επικίνδυνη η υπνική άπνoια; Ποια σημάδια πρέπει να προσέξουμε σε εμάς ή στο σύντροφό μας για να αναζητήσουμε βοήθεια σε ειδικό;
Θα πρέπει να ανησυχήσουμε σοβαρά σε περίπτωση που εμείς ή ο σύντροφός μας εμφανίσει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: αφυπνίσεις με αίσθημα ασφυξίας, νυκτερινή εφίδρωση, πολύ έντονο ροχαλητό, πρωινή κόπωση και υπνηλία, ευερεθιστότητα, κακοδιαθεσία , διαταραχές συγκέντρωσης και προσοχής, πτώση της αποδοτικότητας στην εργασία  γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση , νυκτερινή ενούρηση, μείωση της σεξουαλικής διάθεσης, ελάττωση των επιπέδων οξυγόνου του αίματος, καθώς και σοβαρές καρδιαγγειακές επιπλοκές όπως υπέρταση, αρρυθμίες, ταχυκαρδίες ή βραδυκαρδίες. Ακόμα εάν ο/η σύντροφός μας παρουσιάσει ασυνήθιστη υπνηλία μετά το φαγητό ή κινδυνεύει να τον πάρει ο ύπνος πάνω στο τιμόνι στη διάρκεια της οδήγησης   ή βλέποντας τηλεόραση, αυτά τα σημεία θα πρέπει να μας ευαισθητοποιήσουν ώστε να σκεφτούμε την πιθανότητα να πάσχει από υπνική άπνοια.
Πώς γίνεται η διάγνωση της υπνικής άπνοιας;
Για να ξέρουμε  με σιγουριά αν συμβαίνουν άπνοιες ή όχι, πρέπει  να υποβληθεί ο ασθενής σε ειδική μελέτη ύπνου που ονομάζεται πολυ-υπνογράφημα και γίνεται σε ειδικά εξοπλισμένα κέντρα. Κατά τη διάρκεια της μελέτης του ύπνου απαιτείται ο ασθενής να παραμείνει σε όλη τη διάρκεια του ύπνου του συνδεδεμένος με ειδικά μηχανήματα που καταμετρούν τον αριθμό και τη διάρκεια των απνοιών που εμφανίζει , τις αλλοιώσεις του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, την πτώση του κορεσμού του οξυγόνου του αίματος κ.α .Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί η μελέτη ύπνου στο σπίτι με φορητό μηχάνημα-ψηφιακό κασετόφωνο, το οποίο καθιστά την εξέταση πιο βολική για τον ασθενή.
Γιατί είναι απαραίτητη η εξέταση με εύκαμπτη βιντεοκάμερα;
Για τη διάγνωση και τον εντοπισμό των αιτίων της άπνοιας απαιτείται εξέταση με εύκαμπτη βιντεοκάμερα σε ειδικό ΩΡΛ ιατρείο. Η εξέταση είναι γρήγορη, εύκολη και εντελώς ανώδυνη και προσδιορίζει με ακρίβεια τα ανατομικά εμπόδια του αεραγωγού που προκαλούν την άπνοια ή το ροχαλητό. Η ενδοσκόπηση με βιντεοκάμερα  μπορεί να συνδυαστεί και με φαρμακευτική ύπνωση -συνθήκες προσομοίωσης ύπνου για ακόμα μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια. Έτσι, θα ξέρουμε σε ποιο σημείο πρέπει να παρέμβουμε διορθώνοντας το εμπόδιο στη ροή του αέρα  και επιλέγοντας την πιο κατάλληλη τεχνική.
Συμπτωματική θεραπεία υπνικής άπνοιας με μάσκα ύπνου; Η συντηρητική θεραπεία των απνοιών συνίσταται στη χορήγηση ειδικής μάσκας συνεχιζόμενης θετικής  πίεσης αεραγωγού (C-PAP) που έχει στόχο να κρατάει ανοικτό τον αεραγωγό σε όλη τη διάρκεια του ύπνου. Αρκετοί, όμως, ασθενείς δεν ανέχονται την εφαρμογή μιας τέτοιας συσκευής, καθώς αναφέρουν ότι είναι ιδιαίτερα ενοχλητική η συνεχής ροή του αέρα.
Πώς θεραπεύεται η αποφρακτική υπνική άπνοια με υπερήχους;
Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί πολύ χρήση των χειρουργικών υπερήχων στη θεραπεία του ροχαλητού και της άπνοιας. Πρόκειται για μια σύγχρονη συσκευή που αποτελείται από μια γεννήτρια που παράγει ταλαντώσεις υψηλής συχνότητας (44ΚHz/sec) που μεταφέρονται στο κοπτικό όργανο του υπερήχου, που διορθώνει το ανατομικό εμπόδιο (σταφυλή, καμάρες , διάφραγμα, αμυγδαλές κ.α) που προκαλεί τη στένωση  του αεραγωγού. H όλη διαδικασία γίνεται πολύ γρήγορα και με απόλυτη ασφάλεια για τον ασθενή σε ειδικό κέντρο. Τα δε αποτελέσματα γίνονται αντιληπτά μέσα στις επόμενες κιόλας ημέρες και ο ασθενής κοιμάται ήσυχος και απαλλαγμένος  από τις τα επεισόδια των απνοιών. Επειδή η μέθοδος έχει συγκεκριμένες ενδείξεις, θα πρέπει να γίνεται προσεκτική εξέταση του ασθενούς πριν από την επέμβαση.
Τα  πλεονεκτήματα των υπερήχων είναι τα ακόλουθα:
-είναι σχεδόν ανώδυνοι για τον ασθενή αφού δε χρησιμοποιούν καθόλου νυστέρι και ράμματα.
-είναι εντελώς αναίμακτοι καθώς καυτηριάζουν όλα τα μικρά αγγεία.
-είναι σχεδόν ανώδυνοι για τον ασθενή αφού δε χρησιμοποιούν καθόλου νυστέρι και ράμματα.
-δημιουργούν τέλεια αποστείρωση λόγω της ταλάντωσης σε πολύ υψηλές συχνότητες.
-μπορούν να εφαρμοσθούν ακόμα και χωρίς γενική αναισθησία (τοπική ή μέθη).
-μειώνουν κατά πολύ το χρόνο της επέμβασης  και της ανάρρωσης.
-δεν προκαλούν καθόλου τη θερμική βλάβη άλλων μεθόδων  στους γειτονικούς ιστούς, καθώς δουλεύουν σε χαμηλή θερμοκρασία.
-κάνουν την επέμβαση πολύ πιο ήπια και μέσα σε λίγες ώρες ο ασθενής μπορεί να πάει σπίτι του (one day clinic).
 
Δρ Ηλίας Φωτόπουλος 
MD,PhD Χειρουργός – ΩΡΛ, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
www.drfotopoulos.gr