Tι είναι η ιγμορίτιδα;
Iγμορίτιδα είναι η φλεγμονή ενός ή περισσότερων παραρρινίων κόλπων του προσώπου.
Τι είναι τα ιγμόρεια;
Τα ιγμόρεια είναι αεροφόρες κοιλότητες που περιβάλλονται από κόκαλα και βρίσκονται εκατέρωθεν της μύτης. Εκτός από τα ιγμόρεια, υπάρχουν και άλλες παραρρίνιες κοιλότητες οι οποίες είναι: οι μετωπιαίοι κόλποι, οι σφηνοειδείς κόλποι και τα ηθμοειδή. Ο ρόλος αυτών των κοιλοτήτων είναι να ζεσταίνουν τον εισπνεόμενο αέρα, να λειτουργούν σαν αντηχεία της φώνησης και να προστατεύουν τον εγκέφαλο, σε περίπτωση τραυματισμού του προσωπικού κρανίου.
Ποια είναι τα συνηθέστερα αίτια της ιγμορίτιδας;
Η ιγμορίτιδα μπορεί να είναι το αποτέλεσμα: 1) ενός κοινού κρυολογήματος 2) φλεγμονών δοντιών της άνω γνάθου 3) επιπλεγμένων καταγμάτων του προσώπου 4)κατάδυσης σε μολυσμένα ύδατα ή κολύμβησης σε μολυσμένες πισίνες 5) κατάδυσης σε μεγάλο βάθος χωρίς απόφραξη της ρινός. 6) αλλερική προδιάθεση στη μύτη
Τα συχνότερα μικρόβια που ενοχοποιούνται για ιγμορίτιδα είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο στρεπτόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος, ο αιμόφιλος, η μοραξέλα και σπανιότερα αναερόβια βακτήρια, ενώ στα παιδιά ενοχοποιούνται διάφοροι ιοί.
Με ποιο μηχανισμό δημιουργείται η ιγμορίτιδα; Ποιοι είναι οι συχνότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες;
Τα ιγμόρεια επικοινωνούν εσωτερικά με τη μύτη μέσω ενός πολύ μικρού στομίου. Οποιαδήποτε απόφραξη αυτού του στομίου (πχ από κρυολόγημα), μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του αερισμού και της παροχέτευσης του ιγμορείου, με τελικό αποτέλεσμα την ανάπτυξη ιγμορίτιδας. Έτσι, ένα κοινό κρυολόγημα με ένα μπούκωμα στη μύτη που διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα μπορεί να εξελιχθεί σε ιγμορίτιδα, η οποία συνοδεύεται συνήθως από συλλογή υγρού μέσα στην κοιλότητα του ιγμορείου.
Στατιστικά 0,5%-2% των κρυολογημάτων εξελίσσονται σε ιγμορίτιδα. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες στην ανάπτυξη ιγμορίτιδας μπορούν να είναι η αλλεργική ρινίτιδα, η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, η διόγκωση της μέσης ρινικής κόγχης, οι πολύποδες ρινός, κατάγματα που επεκτείνονται στους κόλπους, ο παρατεταμένος ρινικός επιπωματισμός, η κατάδυση σε μολυσμένα νερά, το κάπνισμα (μέσω καταστροφής των κροσσών, που απομακρύνουν τις βλέννες) κλπ. Προσοχή γιατί οι συχνές υποτροπές ιγμορίτιδων ενδέχεται να αποτελούν την πρώτη κλινική εκδήλωση του AIDS.
Τι είναι οι πολύποδες στη μύτη και πως δημιουργούνται; Ποια σχέση μπορεί να έχουν με ιγμορίτιδες;
Σε κάποιες περιπτώσεις μετά από επανειλημμένες ιγμορίτιδες, γίνονται πολύποδες στη μύτη ή και μέσα στα ιγμόρεια. Οι πολύποδες στη μύτη (ή ρινικοί πολύποδες) είναι καλοήθεις όγκοι του βλεννογόνου που δημιουργούνται μέσα στη ρινική κοιλότητα και στους κόλπους γύρω από αυτή (ιγμόρεια, ηθμοειδή κλπ.).Οι λόγοι που δημιουργούνται πολύποδες στη μύτη έχουν να κάνουν με χρόνιες φλεγμονες (παραρρινοκολπίτιδα) ή αλλεργίες.Το 30% των ατόμων που έχουν πολύποδες έχουν και άσθμα. Η διάγνωση των πολυπόδων γίνεται με ειδική μικροκάμερα στη μύτη. Στην περίπτωση που βρεθούν μέσα στη μύτη πολύποδες, συνήθως πρέπει να γίναι και αξονική τομογραφία για τον ακριβή εντοπισμό και την επέκτασή τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ιγμορίτιδας;
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της ιγμορίτιδας μπορεί να είναι:
-
κεφαλαλγία
-
αίσθημα βάρους στο πρόσωπο
-
ρινική συμφόρηση
-
πυώδης ρινόρροια
-
βήχας, συνήθως ξηρός
-
κακοδιαθεσία
-
δεκατική πυρετική κίνηση
-
οδονταλγία
-
οπισθορινικές εκκρίσεις
-
καταβολή ή κακουχια
-
κακοσμία του στόματος
-
μείωση ή απώλεια της όσφρησης
Ποιες επιπλοκές μπορεί να προκληθούν από μια ιγμορίτιδα;
Μια παραμελημένη ιγμορίτιδα μπορεί να κάνει πολύ σοβαρές επιπλοκές, που μπορεί να είναι επικίνδυνες ακόμα και για την ίδια τη ζωή του ασθενούς: τέτοιες επιπλοκές μπορούν να είναι βλενογοννοκήλη, οστεομυελίτιδα οστών του κρανίου, μηνιγγίτιδα, θρόμβωση του σηραγγώδους κόλπου, εγκεφαλικό απόστημα, επέκταση της φλεγμονής μέσα στον κόγχο του ματιού, με συνέπεια διπλωπία ή και τύφλωση.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό και την παρούσα κλινική εικόνα, την πρόσθια ρινοσκόπηση που γίνεται στο ΩΡΛ ιατρείο και την ακτινογραφία παραρρινίων που επιβεβαιώνει τη συλλογή υγρού ή την ύπαρξη θολερότητας ή παχυβλεννογονίτιδας (ακτινολογικός όρος) μέσα στο ιγμόρειο.
Σε περιπτώσεις οξείας ιγμορίτιδας έχει ένδειξη το Υπερηχογράφημα ιγμορείου που καταδεικνύει τη συλλογή υγρού. Ειδικά σε γυναίκες εγκύους και σε παιδιά όπου είναι σκόπιμο να αποφεύγεται η έκθεση σε ακτινοβολία, το Υπερηχογράφημα ιγμορείων που υπάρχει στο ΩΡΛ ιατρείο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο. Βέβαια, σε περιπτώσεις χρόνιας ιγμορίτιδας και για την πληρέστερη διερεύνηση της παθολογίας (πολύποδες κλπ) όλων των παραρρινίων κόλπων συνιστάται η Αξονική ή Μαγνητική Τομογραφία ρινός και παραρρινίων κόλπων.
Ποια είναι η θεραπεία της ιγμορίτιδας
Ανάλογα με το αν έχουμε να κάνουμε με οξύ επεισόδιο ιγμορίτιδας ή με χρόνια ιγμορίτιδα με ή χωρίς την παρουσία πολυπόδων μέσα στη μύτη ή στα ιγμόρεια, η θεραπεία διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική. Προκειμένου για παχυβλεννογονίτιδα, η κατάλληλη θεραπεία είναι συχνές ρινοπλύσεις με υπέρτονα διαλύματα στη μύτη.
Όσον αφορά την οξεία ιγμορίτδα, η θεραπεία είναι καταρχάς συντηρητική, δηλαδή, φαρμακευτική και περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών βάσει αντιβιογράμματος από καλλιέργεια που έχει ληφθεί από το πάσχον ιγμόρειο κατόπιν παρακέντησης. Επειδή κάτι τέτοιο είναι πρακτικά δύσκολο, χορηγούνται αντιβιοτικά που έχουν μεγάλο αντιμικροβιακό φάσμα (και για αναερόβια βακτήρια). Εκτός από την αντιβίωση, ιδιαίτερη αξία έχει η αποσυμφόρηση της ρινός και κατά προέκταση και του στομίου του ιγμορείου, ώστε να μπορεί να γίνεται απρόσκοπτα η παροχέτευση των εκκρίσεων.
Γι' αυτό το λόγο, χορηγούνται ρινικά εκνεφώματα (spray), συνήθως κορτιζονούχα, που έχουν αποσυμφορητική και αποιδηματική δράση στο ρινικό βλεννογόνο. Η συνολική διάρκεια της θεραπείας πρέπει να κρατάει τουλάχιστον 10-12 ημέρες.
Στις περιπτώσεις χρόνιας ή ανθεκτικής ιγμορίτιδας έχει θέση η χειρουργική ανάτρηση και ο καθαρισμός του ιγμορείου, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί η Λειτουργική Ενδοσκοπική Χειρουργική των Ιγμορείων (F.E.S.S), η οποία εξασφαλίζει τη διεύρυνση του φυσιολογικού στομίου του ιγμορείου και την αποκατάσταση του φυσιολογικού αερισμού και της παροχέτευσής του.
Ποια είναι η πιο σύγχρονη
θεραπεία με ενδοσκοπική μικροχειρουργική στις χρόνιες ιγμορίτιδες και στους πολύποδες της μύτης και των ιγμορείων;
Η ενδοσκοπική μικροχειρουργική των ιγμορείων είναι η πλέον ενδεδειγμένη θεραπευτική παρέμβαση για την αντιμετώπιση της χρόνιας ιγμορίτιδας και των πολυπόδων της μύτης και των ιγμορείων. Η ενδοσκοπική επέμβαση συνήθως αποσκοπεί στη διάνοιξη του υπάρχοντος φυσιολογικού στομίου επικοινωνίας της ρινικής κοιλότητας με το ιγμόρειο (μέση ρινοαντροστομία), όταν αυτό έχει μπλοκάρει από φλεγμονώδεις ή αλλεργικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα λόγω του κακού αερισμού να έχει αναπτυχθεί παθολογία (πολύποδες, κύστεις κ.α) μέσα στο ιγμόρειο. Η ενδοσκοπική μικροχειρουργική επέμβαση προσφέρει με αυτό τον τρόπο και προληπτική θεραπεία στον ασθενή, αφού πετυχαίνοντας τη διάνοιξη επικοικωνίας και τον αερισμό του ιγμορείου, προλαμβάνει και αποτρέπει μελλοντικές φλεγμονές και παθολογίες μέσα στα ιγμόρεια και στους άλλους παραρρίνιους κόλπους.
Παράλληλα , υπάρχει η τεχνολογική δυνατότητα για χρήση συστήματος υποβοηθούμενης πλοήγησης (Navigator) για ακόμα μεγαλύτερη χειρουργική ακρίβεια και πρόσβαση σε πολύ δύσκολες ανατομικές περιοχές των παραρρινίων, όπως τα μετωπιαία ή τα σφηνοειδή, ελαχιστοποιώντας έτσι τις πιθανές επιπλοκές. Επίσης, υπάρχει δυνατότητα για λήψη βιοψιών, δηλαδή ιστοτεμαχίων πολυπόδων ή άλλων ιστών που αφαιρούνται από τα ιγμόρεια και αποστέλλονται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο για βιοψία και ιστολογική εξέταση. Η μικροχειρουργική ενδοσκόπηση γίνεται χάρη στο σύγχρονο εξοπλισμό (κάμερα ενδοσκοπικού πύργου, ειδικά εργαλεία μικροχειρουργικής) με πολύ ήπιο τρόπο για τον ασθενή και με τις ελάχιστες δυνατές κακώσεις στην ανατομία της μύτης, σχεδόν αναίμακτα και ανωδυνα, ο δε ασθενής μπορεί να αποχωρήσει την ίδια κιόλας ημέρα για το σπίτι του. Σημάδια ή μελανιές στο πρόσωπο αποφεύγονται αφού δε γίνεται εξωτερική προσπέλαση ή οστεοτομίες.
Παράλληλα, με την ενδοσκοπική μικροχειρουργική των ιγμορείων μπορεί να γίνει και διόρθωση του στραβού ρινικού διαφράγματος κατά την ίδια επέμβαση και στον ίδιο χειρουργικό χρόνο.
Info:
Ευχαριστούμε τον Δρ. Ηλία Φωτόπουλο MD,PhD, Χειρουργό – ΩΡΛ, Διδάκτορα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών